Prof. Dr. Mehmet Yuva, geçmişten günümüze ışık tutacak Suriye tarihi tahlili yaptığı bir yazı kaleme aldı. Eski kent devletlerinden devrinden başlayarak Lazkiye’ye verilen değer ve bu kentteki limana ilgiyi kıymetlendirdi. Yuva, Aydınlık’taki köşesinde şunları yazdı:
Coğrafyamızın kadim tarihi çalışmaları büyük oranda tahrifat ve tezvire dayalıdır. Batı sömürge devletlerin bu palavralarına üniversitelerin, medyanın, sinema sanayisinin ve bölgede misyon yapan casusların kaleme aldığı kitaplar muazzam katkılar yapmaktadır. Vicdanlı ve tarih ilmini siyaset ve ticarete alet etmeyi reddeden çok küçük bir küme da mevcuttur. Fakat bunların çalışmaları sistematik olarak hasıraltı edilmektedir. Batı medreselerin tahrif ve tezvir ettiği tarih hocalarımızın ve eğitim kurumlarımızın beyinlerini iğdiş etti. İlmi ve akli bir muhasebe ve muhakemeye tabi tutmadan kendi tarihimizi onların medreselerinden mutlak doğrularmış üzere aldık ve telkin ettik. Palavralarının neşredilmesinde taşıyıcı bir rol üstlendik. Tarih boyunca evvel barbarların akabinde kravatlı barbar Emperyalist ve Siyonist kuvvetler ile mürekkep yalamış kalemşorlarının maksadında her daim Suriye liste başıdır. Mevzu hakkındaki tespitlerimizi, 16 Ağustos 2018’de “Uydurulmuş tarih ve büyük yalan”, 26 Ağustos 2021’de yayımladığımız “İlber Ortaylı: Tarihte Suriye olmadı”, 29 Mayıs 2024 “Her uygar insanın anavatanı”, 1 Haziran 2024 “Tarihin babası Herodot Suriyeliymiş”, ve 15 Haziran 2024 “İblisin Adem ile savaşı” yazılarımızdan okuyabilirsiniz.
KIYI SÖZÜNÜN KÖKENİ
Önceleri Ugarit kent devletinin (şimdiki Lazkiye) limanı olan kentini imar eden ve büyüten Kral Philip (Filip) ve Büyük İskender’in generallerinden olan 1. Seleucus’tur. Hatay, Samandağ’ını Seyhun ve İndus Irmaklarından Nil Irmağı, Karadeniz’den Ege’ye uzanan devasa coğrafya ve ortalarında kalan bölgeleri yönetimine alan bir imparatorluk inşa etti. Annesi bir Makedon Prensesi olan Ladociaus, Latakia/Lazkiye’dir. Let ve Kıyt harflerinden oluşmuştur. A-sur-cede (Sur-i, Süryani, Suriye’cede) Let (leto) ilah, ilah, muktedir Kıyt, Kayt (kayto) yağmur, gökten inen rahmet demektir. Lat-kiyaton (Lazkiye) yağmur ve rahmet tanrıçası manasındadır. Türkçemizde kullandığımız Kıyı sözünün de kökenidir. Babası Antiokhus’a hürmeten bugünkü Antakya kentini imar eder, büyütür akabinde dedesinin ismini taşıyan oğlu I. Antiokhus imparatorluğun başşehrini Samandağ’ından Antakya taşır.
BASİL VE EPEME
1.Seleucus tarihte imparator (büyük baba, merhum baba, kudretli baba) büyük Kral manasına gelen Basil (Basilius) ismini alan ender hükümdarlardandır. Basil Arapça kökenli olup, çok yiğit, şiddetli, aslan, kahraman, maceracı, fedai, bahadır ve benzeri manalar taşır. 21 Ocak 1994’te bir suikast sonucu öldürüldüğü tarafında güçlü emareler olan Hafız Esad’ın oğlunun ismi Basil idi. Eşinin ismi Epeme (Afame). Bugün Azerbaycan hudutları içinde olan Susa yahut Şuşa kentinde MÖ 324 yılında evlendiler. Tarihi kaynaklara nazaran, Epeme İran merkezli sonları tüm orta Asya bölgesini de içine alan El-Soğduyun (Soğdlular) Hanedanlığının Hükümdarı Spitamenes (Sfita-Menes)’in kızıdır. Epeme ve Seleukos’un Apama (Afama, Afamia) ve Laodice (Latkiya, Lazkiye) isminde iki kızları, I.Antiokos Soter ve Akeus isimlerinde iki de oğulları vardı.
Apama’nın vefatından sonra, Seleukos, Nil deltası hükümdarı dostu I. Demetrios Poliorketes (Foli-Orkit) ‘in kızı Stratonis ile evlendi. İmparator Seleukos ölen eşi Afeme ismine bugünkü Suriye, İdlib-Hama ortasında, Asi Irmağının sağ kıyısında yer alan ve UNESCO müdafaası altında olması gereken Afamia kentini inşa etti. Roma’nın Suriye hakimiyeti periyodunda Suriye Secunda’nın başşehri ve Metropolitlik Başpiskoposluğu oldu. Etkileyici antik kalıntıların ortasında bu alan, yaklaşık 2 km (1,2 mil) boyunca uzanan ve onu Roma dünyasının en uzunları ortasında yapan Büyük Sütun ve iddiası oturma kapasitesi 20 bini aşan Roma İmparatorluğu’nun hayatta kalan en büyük tiyatrolarından biri olan Roma Tiyatrosu’nu içerir.
UNESCO raporlarına istinaden Suriye’de savaşan mahalli ve yabancı cihatçılar on bin farklı noktada kazmadıkları yer çalmadıkları kesim ve küfür abidesi diyerek parçalamadıkları sütun ve duvar kalmamış. Mısır İmparatoriçesi Cleopatra (Kleopatra) da bu aile şeceresinin üyesidir. Suriyeli Cleopatra ismiyle da bilinir. İmparator Seleukos’un torunlarından olan Büyük Kral III. Büyük Antiokhus’un kızıdır. Bu tarihi seyahatten sonra gelelim 2009’dan sonra Suriye alanında önemli bir darbe alan Fransa’nın Lazkiye limanı işletmesini alarak yine Suriye alanında nasıl oyuncu olduğu ve heybesinde taşıdığı büyük turp nedir ona bakalım.
CMA VE CMG ŞİRKETLERİ
Suriye’nin Şam yönetimini ele geçiren Ahmet Şara’nın tayin ettiği Suriye Kara ve Deniz Hudut Kapıları Genel Heyeti (Komisyonu) geçen çarşamba günü Fransız CMA ve CGM şirketiyle Lazkiye Limanı ticaret alanları ve konteyner alanlarının işletilmesi tarafında bir mukavelenin imzalandığını ilan etti. Fransız CMA ve CGM şirketi Liman işletme hakkını Ekim 2009’da Beşar Esad idaresi devrinde Esad’ın eşi Esma’nın babası Tanım El-Ahras’ın özel şirketiyle (Suriye El-Kabida) 10 yıllığına almıştı. Mukavele 2019’da tekrar 10 yıllığına uzatılmıştı. 8 Aralık’ta Esad sonrasında Şam’da idareyi teslim alan Ahmet Şara tıpkı şirketle yola devam dedi. Mukavele koşulları kamuoyu ile paylaşılmadı. Yalnızca eski kontratların iptal edildiği ve yeni kurallarla devam edileceği açıklandı. Ayrıyeten Fransız Şirket, Limanın çabucak etkin hale getirilmesi için 46 milyon dolar direkt yatırım ve 6,2 milyon dolar Limanı tamir ve çağdaşlaştırması için bütçe ayırmış.
Fransız CMA ve CGM deniz nakliyeciliği, liman işletmeciliği alanında dünyanın 3. Büyük Konteyner işletme şirketi. Kurucusu 2018’de vefat eden Suriye-Lübnan asıllı Fransız vatandaşı Jacques Rodolphe Saade. Bir aile şirketidir. Oğlu Rodolph babasının vefatından sonra şirketin başına geçti. Fransız devlet nişanıyla ödüllendirilmiş olan şirket Fransa’nın otel markası olan Meridien misali Fransa devletinin deniz ticareti, nakliyat ve liman işletmeciliği alanında Fransa’nın göz bebeği olarak telakki edilmektedir. Liman ve konteyner işletmeciliği sıradan bir ticaret işi değildir. Memleketler arası silah ve uyuşturucu kaçakçılığı, casusluk faaliyetleri ve her cinsten insan kaçakçılığı için de uygun bir saha oluşturur. Bu sebeple bir ülkenin limanları kendi ulusal şirketleri ve güvenlik kurumları tarafından işletilir. New Jersey Limanı işletme ihalesini en çok ödeme yapıp alan Çin olunca ABD hükümeti ihaleyi “ulusal güvenlik” sebebiyle iptal etmişti.
DEDEMAN’A DÖNÜŞTÜ
Esad-Erdoğan düzgün alakaları devrinde Şam’da yer alan Fransız Meridien oteli Dedeman oteline dönüştürülmüş ve dostluk onuruna Fransız bayrağı indirilmiş ve otelin gönderenine Türk bayrağı çekilmişti. Esad’ı devirmek için o kadar uğraş, para, silah harcayan, milyonlarca Suriyeli besleyen, HTŞ ve Ahmet Şara ile birlikte Suriye’yi inşa edeceğiz diyen, memleketler arası meşruiyeti tartışmalı Ahmet Şara’yı Cumhurbaşkanlığı Külliyesinde ağırlayan hükümetimizin liman işletme kabiliyeti yok muydu ki Lazkiye Limanı işletme hakkını Fransız şirkete verdiler?
Fransa devlet başkanı Macron sözleşmeden memnun kalmış olacak ki Ahmet Şara’yı telefonla aradı. Malum medyamız “Macron, Şara’yı Fransa’ya davet etti” diye yazıyor fakat o denli bir davet de yapılmadı. Macron, Şara’ya “yetmez fakat evet” dedi. Bakalım Suriye kıyı bölgesi Alevileri, Hristiyanları ile ilgilenen, iki de bir Hatay meseleseini, Ermeni sorununu temcit pilavı misali ısıtan Fransa “adamımız” Ahmet Şara oluncaya kadar El-Colani’den daha ne koparacak? Ayrıyeten Macron, Şara’ya Fransa’nın SDG/YPG’ye dayanağının süreceğini de tabir etti.